WĄTROBA U LEKARZA
WARTO WIEDZIEĆ
Badania wątroby wykonuje się zwykle w przypadku diagnostyki chorób wątroby, a niekiedy również profilaktycznie. Badania wątroby może zlecić zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak i
hepatolog, który specjalizuje się w leczeniu chorób wątroby.
krwi, które powinny być wykonywane profilaktycznie, po bardziej
zaawansowane badania takie jak tomografia komputerowa, arteriografia,
scyntygrafia czy biopsja wątroby.
Niektóre z tych testów oceniają, w jakim stopniu wątroba spełnia swoje normalne funkcje wytwarzania białka i usuwania bilirubiny (produktu rozpadu krwinek czerwonych). Inne testy czynnościowe wątroby mierzą poziom enzymów, które są uwalniane przez komórki wątroby w odpowiedzi na uszkodzenie lub chorobę. Niektóre popularne testy oceniające funkcje wątroby obejmują:
- AlAT: zwiększony poziom tego enzymu zwykle wskazuje na chorobę wątroby. 2-4-krotny wzrost poziomu AlAT może oznaczać zapalenie wątroby, bardzo wysokie wartości mogą wskazywać na ostre zapalenie wątroby związane z obecnością wirusa lub być efektem toksycznego działania leków lub innych substancji.
- AspAT: wzrost AspAt wiąże się często ze wzrostem AlAT, bardzo wysokie wartości obserwuje się w toksycznym uszkodzeniu wątroby.
- GGTP: podwyższony poziom GGTP może wskazywać na cholestazę, czyli zastój żółci, może on towarzyszyć kamicy wątrobowej, chorobie trzustki, nadużywaniu alkoholu lub innym chorobom wątroby, w tym chorobie stłuszczeniowej.
- ALP w surowicy: przekroczona norma ALP skorelowana ze wzrostem GGTP może świadczyć o zastoju żółci.
- Bilirubina: wysokie wartości mogą występować w wirusowym zapaleniu wątroby, niewydolności wątroby w przebiegu marskości wątroby, mechanicznym utrudnieniu odpływu żółci, natomiast niewielkie wzrosty mogą być obecne przewlekle w przypadku wrodzonych zaburzeń enzymatycznych, np. zespole Gilberta.
Pamiętajmy, że nieprawidłowe wyniki testów czynnościowych wątroby nie zawsze wskazują na chorobę wątroby ! Tylko lekarz ma kompetencje, aby interpretować wyniki, wyjaśniać co oznaczają, stawiać diagnozę i wybierać najlepsze leczenie.
Autor sekcji: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Tomasiewicz
Na tej stronie znajdziesz kompleksowe informacje dotyczące tego jakie badania wątroby się wykonuje, jak wygląda wizyta lekarska, w jaki sposób się do niej przygotować oraz jak leczy się choroby wątroby.
Badania wątroby wykonuje się zwykle w przypadku diagnostyki chorób wątroby, niekiedy również profilaktycznie. Badania wątroby może zlecić zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak i hepatolog, który specjalizuje się w leczeniu schorzeń związanych z drogami żółciowymi, pęcherzykiem żółciowym oraz chorób wątroby.
Istnieje wiele badań sprawdzających stan wątroby – od prostych testów krwi, które powinny być wykonywane profilaktycznie, po bardziej zaawansowane badania takie jak tomografia komputerowa, arteriografia, scyntygrafia czy biopsja wątroby.
Najpopularniejsze badanie wątroby to testy wątrobowe. Są to badania krwi stosowane w diagnostyce i monitorowaniu chorób lub uszkodzeń wątroby. Testy te mierzą poziom pewnych enzymów i białek we krwi.
Niektóre z tych testów oceniają, w jakim stopniu wątroba spełnia swoje normalne funkcje wytwarzania białka i usuwania bilirubiny (produktu rozpadu krwinek czerwonych). Inne testy czynnościowe wątroby mierzą poziom enzymów, które są uwalniane przez komórki wątroby w odpowiedzi na uszkodzenie lub chorobę. Niektóre popularne testy oceniające funkcje wątroby obejmują:
- AlAT: zwiększony poziom tego enzymu zwykle wskazuje na chorobę wątroby. 2-4-krotny wzrost poziomu AlAT może oznaczać zapalenie wątroby, bardzo wysokie wartości mogą wskazywać na ostre zapalenie wątroby związane z obecnością wirusa lub być efektem toksycznego działania leków lub innych substancji.
- AspAT: wzrost AspAt wiąże się często ze wzrostem AlAT, bardzo wysokie wartości obserwuje się w toksycznym uszkodzeniu wątroby.
- GGTP: podwyższony poziom GGTP może wskazywać na cholestazę, czyli zastój żółci, może on towarzyszyć kamicy wątrobowej, chorobie trzustki, nadużywaniu alkoholu lub innym chorobom wątroby, w tym chorobie stłuszczeniowej.
- ALP w surowicy: przekroczona norma ALP skorelowana ze wzrostem GGTP może świadczyć o zastoju żółci.
- Bilirubina: wysokie wartości mogą występować w wirusowym zapaleniu wątroby, niewydolności wątroby w przebiegu marskości wątroby, mechanicznym utrudnieniu odpływu żółci, natomiast niewielkie wzrosty mogą być obecne przewlekle w przypadku wrodzonych zaburzeń enzymatycznych, np. zespole Gilberta.
Pamiętajmy, że nieprawidłowe wyniki testów czynnościowych wątroby nie zawsze wskazują na chorobę wątroby! Tylko lekarz ma kompetencje, aby interpretować wyniki, wyjaśniać co oznaczają, stawiać diagnozę i wybierać najlepsze leczenie.
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Krzysztofem Tomasiewiczem
Jak przygotować się do wizyty u lekarza?
- zanotuj swoje objawy, także te, które mogą wydawać się niezwiązane z powodem wizyty.
- zrób listę wszystkich leków, witamin i suplementów, które przyjmujesz.
- jeśli masz wyniki poprzednich badań – weź je ze sobą, być może lekarz będzie chciał je zobaczyć.
- zapisz najważniejsze informacje medyczne, w tym dotyczące innych schorzeń (np. przebyte operacje, choroby przewlekłe, genetyczne choroby w twojej rodzinie).
- zważ się – lekarz na pewno zapyta o Twoją masę ciała. Możesz też obliczyć i podać mu swoje BMI. Kalkulator BMI na stronie: www.jakleczycnadwage.pl
- zanotuj wszelkie zmiany, które ostatnio zaszły w twoim życiu (np. zmiana diety, problemy ze snem czy silny stres, którego doświadczasz). Nawet pozornie nieistotne zmiany mogą być kluczowe dla lekarza w postawieniu trafnej diagnozy.
- pamiętaj o wszelkich ograniczeniach, takich jak np. zakaz spożywania pokarmów stałych w dniu poprzedzającym wizytę lub konkretne badanie. Jeśli są one konieczne zostaniesz o nich poinformowany przy umawianiu konsultacji.
- jeśli wizyta u lekarza jest dla Ciebie związana ze stresem, możesz poprosić bliską osobę z rodziny lub przyjaciela, aby towarzyszył Ci podczas wizyty. Pomoże zapamiętać co mówi lekarz i będzie wsparciem.
- weź ze sobą notes i kartkę – podczas wizyty możesz zapisać najważniejsze informacje, o których mówi lekarz.
- przygotuj pytania, które chcesz zadać swojemu lekarzowi.
Jakie pytania zadać lekarzowi?
- jaka jest najbardziej prawdopodobna przyczyna moich dolegliwości?
- jakiego rodzaju badań będę potrzebował? Czy badania te wymagają jakiegoś specjalnego przygotowania?
- czy dolegliwości ze strony wątroby są przejściowe czy długotrwałe?
- jakie są dostępne metody leczenia?
- czy powinienem zaprzestać przyjmowania niektórych leków lub suplementów?
- czy powinienem przestać pić alkohol?
- mam inne dolegliwości zdrowotne. Jak najlepiej radzić sobie z tymi schorzeniami w kontekście dolegliwości wątroby?
- czy moje dzieci są narażone na ryzyko wystąpienia choroby wątroby?
- czy mam dodatkowo skonsultować się z lekarzem innej specjalizacji lub dietetykiem?
Oprócz pytań, które przygotowałeś w trakcie wizyty nie wahaj się zadawać lekarzowi innych, dodatkowych pytań, które przyjdą Ci do głowy podczas wizyty.
O co może zapytać lekarz?
Lekarz będzie prawdopodobnie zadawał Ci wiele pytań. Gotowość, aby na nie odpowiedzieć znacznie usprawni wizytę i może pozostawić czas na omówienie kwestii, którym chcesz poświęcić więcej czasu.
Przykładowe kwestie, o które podczas wizyty może zapytać Cię lekarz:
- kiedy po raz pierwszy zaczął Pan/Pani odczuwać objawy i jakie jest ich nasilenie? Czy objawy mają charakter stały czy sporadyczny?
- czy jakieś działania poprawiają lub pogarszają Pana/Pani objawy?
- czy kiedykolwiek Pana/Pani skóra lub oczy były zażółcone?
- jakie leki i suplementy Pan/Pani przyjmuje?
- ile razy w tygodniu zdarza się Panu/Pani spożywać alkohol?
- czy mówiono Panu/Pani wcześniej, że ma Pan/Pani problemy z wątrobą?
- czy u kogoś w Pana/Pani rodzinie kiedykolwiek stwierdzono chorobę wątroby?
- czy występują u Pan/Pani inne choroby? Czy leczy się Pan/Pani na stałe?
- czy ma Pan/Pani jakieś tatuaże?
- czy Pana/Pani praca wymaga kontaktu z chemikaliami, krwią lub płynami ustrojowymi?
- czy kiedykolwiek miał Pan/Pani wykonywaną transfuzję krwi?
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Małgorzatą Pawłowską
Przede wszystkim choroby wątroby leczy się u lekarza, a nie samodzielnie. Tylko lekarz, który przeprowadzi wywiad i zleci wykonanie odpowiednich badań jest w stanie postawić diagnozę i dobrać najlepszą i bezpieczną dla pacjenta terapię leczniczą.
JAK LECZY SIĘ WĄTROBĘ?
- Leki: Niektóre rodzaje chorób wątroby są leczone za pomocą leków. Leki można przyjmować w przypadku zakażeń wirusowych, takich jak zapalenie wątroby lub chorób dziedzicznych, np. choroba Wilsona.
- Zmiany stylu życia: W leczeniu niektórych chorób wątroby pomocna może być dieta. W przypadku niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby dobre efekty przynoszą zmiany stylu życia i żywienia, w tym ograniczenie spożycia tłuszczów i kalorii oraz zwiększenie spożycia błonnika. Odpowiednią dietę, która uwzględnia wszystkie choroby i potrzeby pacjenta pomaga ułożyć dietetyk.
- Leczenie nadwagi i otyłości: W przypadku osób chorujących na otyłość lub osób z nadwagą, podjęcie leczenia tej jednostki chorobowej jest jednocześnie profilaktyką i leczeniem chorób wątroby takich jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby.
- Przeszczep wątroby: Jeśli choroba wątroby postępuje aż do niewydolności wątroby, może okazać się, że jedynym sposobem leczenia będzie przeszczep wątroby. W wyniku przeszczepu niewydolna wątroba zostaje zastąpiona nową, zdrową.
|
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Piotrem Małkowskim |
SAMOLECZENIE WĄTROBY
Jedyną poprawną drogą w schorzeniach wątroby jest konsultacja lekarska, wykonanie koniecznych badań i podjęcie leczenia zaleconego przez specjalistę.
Jaka jest różnica między lekami a suplementami diety?
Zarówno suplementy, jak i leki kupujemy w aptece, w związku z tym może się wydawać, że pełnią podobne funkcje: i jedne, i drugie leczą. Nic bardziej mylnego! Suplementy stosuje się w celu wsparcia codziennej diety o odpowiednie składniki odżywcze. Z kolei leki to produkty medyczne, które pomagają zwalczyć objawy i przyczyny choroby oraz utrzymać zdrowie lub uchronić organizm przed nawrotem choroby. Leki muszą przejść restrykcyjne badania bezpieczeństwa oraz skuteczności, które potwierdzają ich lecznicze działanie.
Chociaż produkty wspomagające funkcje wątroby, takie jak preparaty dostępne w aptece, produkty ziołowe czy suplementy diety sugerują, że są lekarstwem na codzienne problemy z wątrobą, pozwalającym na nadmierne spożywanie kalorii i alkoholu, to lekarze nie zalecają ich stosowania bez konsultacji medycznej. W niektórych przypadkach mogą one co prawda przynieść pewną poprawę, ale równie dobrze mogą mieć działanie odwrotne, gdyż zamaskują objawy rozwijającej się choroby, wejdą w interakcję z innymi lekami i doprowadzą do przyspieszenia uszkodzenia wątroby.
Warto pamiętać o tym, że leki i suplementy diety mogą wykazywać działanie hepatotoksyczne, a więc prowadzić do uszkodzenia wątroby. Takimi preparatami są niektóre powszechnie stosowane antybiotyki, leki przeciwbólowe jak chociażby paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki i suplementy na obniżenie poziomu cholesterolu i inne.
• Uważaj na reklamy
W mediach widzimy ogromną liczbę reklam suplementów, które często są bardzo mylące. Nierzadko sugeruje się w nich lecznicze właściwości suplementu. Pamiętajmy jednak, że leki na receptę nie mogą być reklamowane. Większość produktów, które widzimy w reklamach są suplementami diety. Dla wielu osób zaskoczeniem może okazać się też fakt, że w reklamach nie występują prawdziwi lekarze tylko aktorzy.
• Czytaj etykiety
Również w aptekach, gdzie jak uważamy, że sprzedawane są leki, często zdarza się, że na pierwszy plan wystawiane są właśnie suplementy diety. Dobrą praktyką jest zapoznawanie się z etykietami. Na opakowaniach suplementów diety musi być czytelna informacja wskazująca, że produkt jest suplementem diety. Uważne czytanie etykiet daje nam też inne bardzo ważne informacje, w szczególności skład i poziomy składników w dziennych dawkach produktów, a także przeciwwskazania i ostrzeżenia.
20%
dostępne dane sugerują, że za tyle przypadków uszkodzenia wątroby w Stanach Zjednoczonych są odpowiedzialne ziołowe suplementy diety*
*Navarro VJ, Khan I, Björnsson E, Seeff LB, Serrano J, Hoofnagle JH. Liver injury from herbal and dietary supplements. Hepatology. 2017;65(1):363-373. doi:10.1002/hep.28813
W Polsce przyjmowanie suplementów i ziół cieszy się dużą popularnością, o czym świadczą rosnące z roku na rok wartości sprzedaży. Często dobieramy je samodzielnie w celu wspomagania odchudzania, uzupełnienia niedoborów, poprawy koncentracji, pracy serca, mózgu czy wsparcia pracy mięśni. Wbrew naszym dobrym chęciom, stosowanie suplementów i ziół bez konsultacji z lekarzem może przynieść więcej szkód niż korzyści. Niektóre składniki ziół i substancje aktywne suplementów mogą powodować uszkodzenia wątroby. Dlatego stosowanie każdego leku i suplementu należy skonsultować z lekarzem.
Tekst powstał we współpracy z dr hab. n. med. Michałem Kuklą
„Jeśli Polacy dalej będą samodzielnie przyjmować tak dużo suplementów diety, to hepatologom i transplantologom nigdy nie zabraknie pracy. Ludzie, przestańcie się leczyć na własną rękę. Umówcie się na wizytę u lekarza. Leki bez recepty nie diagnozują chorób, tylko ukrywają objawy i w dłuższej perspektywie niszczą wątrobę”.
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Simon
Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii UMed
LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI
Otyłość nie jest problemem kosmetycznym. Jest to choroba, która zwiększa ryzyko wystąpienia innych schorzeń i problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, nadciśnienie, a nawet niektórych nowotworów.
Otyłość to złożona choroba polegająca na odkładaniu się nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej w organizmie. Jej podłoże jest bardzo złożone, choroba ta zazwyczaj wynika z czynników dziedzicznych, fizjologicznych i środowiskowych, w połączeniu z wyborem diety, aktywności fizycznej lub jej braku.
Nadwaga i otyłość powodują również odkładanie się tłuszczu w wątrobie. Prowadzi to do przewlekłego stanu zapalnego i bliznowacenia wątroby (znanego również jako marskość wątroby). Dobra wiadomość jest taka, że nawet niewielka utrata wagi może poprawić lub zapobiec problemom zdrowotnym związanym z otyłością i nadwagą. Lecząc otyłość i nadwagę dbamy więc również o zdrowie naszej wątroby.
Jest wiele metod leczenia nadwagi i otyłości. Lekarz po konsultacji, wywiadzie, przeprowadzeniu badań wybierze najlepszą z nich, mogą to być:
- zmiana stylu życia i żywienia
- leczenie farmakologiczne
- leczenie chirurgiczne
- wsparcie psychologiczne lub psychoterapeutyczne
Jeśli planujesz wizytę u lekarza, zajmującego się leczeniem otyłości – skorzystaj z ankiety, która pomoże Ci przygotować się do wizyty:
LECZENIE NADWAGI I OTYŁOŚCI
Jedzenie emocjonalne
Poza czynnikami genetycznymi, środowiskowymi czy fizjologicznymi, niezmiernie często do rozwoju otyłości przyczyniają się czynniki psychologiczne, takie jak jedzenie emocjonalne.
Dowiedz się jak uzyskać pomoc w nadwadze i otyłości.
Jedzenie emocjonalne to jedzenie w celu stłumienia lub ukojenia trudnych emocji, takich jak stres, złość, strach, nuda, smutek i samotność. Ważne wydarzenia życiowe lub kłopoty dnia codziennego stawiają nas w sytuacji, w której musimy poradzić sobie z emocjami, a jedzenie może wydawać się rozwiązaniem, które w tym pomaga.
Jedzenie emocjonalne prowadzi do wzrostu masy ciała, a w efekcie do nadwagi i otyłości. Nadwaga i otyłość są z kolei wysokimi czynnikami ryzyka niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.
Niezależnie od tego, jakie emocje skłaniają do objadania się, efekt końcowy jest często taki sam: chwilowy i nieprzynoszący rozwiązania problemu, a niekiedy dający dodatkowe poczucie winy. Może to prowadzić do powstania niezdrowego cyklu – emocje powodują objadanie, a ono prowadzi do złego samopoczucia i sięgania po kolejne przekąski i jedzenie.
W takich sytuacjach warto zwrócić się po profesjonalną pomoc, zamiast samodzielnych prób radzenia sobie z problemem. Otyłość to choroba i jako taka wymaga konsultacji lekarskiej. W leczenie otyłości powinien być zaangażowany interdyscyplinarny zespół ekspertów, w tym bardzo często psycholog lub psychoterapeuta, który pomoże wypracować nowe schematy i w zdrowy sposób radzić sobie z emocjami i jedzeniem.
Psychoterapia to potrzebne i skuteczne narzędzie w leczeniu otyłości i nadwagi. Wspiera zmiany stylu życia i jedzenia, pomaga osiągnąć efekty i je utrzymać.
