Sprawdź stan swojej wątroby!
Co drugi Polak nigdy dotychczas nie wykonywał badań wątroby*.
*”Zdrowie Polaków – świadomość dotycząca zdrowia wątroby”, CBR BioStat 2021
Konsultacja lekarska, prawidłowa diagnostyka i wczesne leczenie – to jedyne sposoby, aby wyleczyć uszkodzenia i zapobiec niewydolności wątroby.
Istnieje wiele rodzajów chorób wątroby. Mogą być spowodowane zakażeniami, chorobami dziedzicznymi, otyłością, nadużywaniem alkoholu czy leków. W początkowej fazie choroby wątroby rozwijają się zwykle bezobjawowo. Z czasem mogą jednak prowadzić do zwłóknienia wątroby i poważniejszych powikłań.
Wątroba jest jednym z najważniejszych narządów w naszym ciele i można ją porównać do olbrzymiej fabryki produkującej większość potrzebnych organizmowi budulców oraz energii. Nie na darmo sportowcy mówią, że „zostawiają wątrobę na boisku”. Narząd ten reguluje poziom większości związków chemicznych we krwi i wydziela żółć, która wspomaga trawienie i usuwanie substancji toksycznych z organizmu.
Cała krew opuszczająca przewód pokarmowy (m.in żołądek i jelita) musi najpierw przejść przez wątrobę. Wątroba przetwarza tę krew, rozkłada toksyny, rozbija, równoważy i tworzy składniki odżywcze, a także metabolizuje leki do postaci, w której są łatwiejsze do wykorzystania przez resztę organizmu lub w której nie są toksyczne. Zidentyfikowano ponad 500 funkcji życiowych wątroby. Niektóre z bardziej znanych to m.in:
- wytwarzanie żółci, która pomaga usuwać odpady i rozkładać tłuszcze w jelicie cienkim podczas trawienia,
- wytwarzanie niektórych białek do osocza krwi,
produkcja cholesterolu i specjalnych białek pomagających w transporcie tłuszczów w organizmie, - przekształcanie nadmiaru glukozy w glikogen w celu przechowywania (glikogen może być później przekształcony z powrotem w glukozę w celu uzyskania energii) oraz równoważenie i wytwarzanie glukozy w razie potrzeby,
- regulacja poziomu aminokwasów we krwi,
- przetwarzanie hemoglobiny w celu wykorzystania zawartego w niej żelaza (wątroba magazynuje żelazo),
- przekształcanie trującego amoniaku w mocznik (mocznik jest produktem końcowym metabolizmu białek i jest wydalany z moczem),
- oczyszczanie krwi z leków i innych substancji trujących,
- regulacja krzepnięcia krwi,
- odporność na infekcje poprzez wytwarzanie czynników odpornościowych i usuwanie bakterii z krwiobiegu,
- usuwanie bilirubiny, również z czerwonych krwinek, w przypadku jej nagromadzenia skóra i oczy stają się żółte.
Wątroba jest jedynym organem wewnętrznym w ludzkim ciele, który ma olbrzymie zdolności do regeneracji, potrafi odbudować swoją masę nawet po usunięciu ponad połowy tego narządu.
Termin „choroba wątroby” odnosi się do każdego z wielu stanów chorobowych, które mogą wpływać na wątrobę i ją uszkadzać. Z czasem choroba wątroby może prowadzić do marskości (zamiana komórek wątrobowych na tkankę podobną do blizny). Gdy coraz więcej tkanki bliznowatej zastępuje zdrową tkankę wątroby, przestaje ona prawidłowo funkcjonować. Nieleczona choroba wątroby często prowadzi do niewydolności i nowotworu tego narządu
Wątroba jest jedynym organem wewnętrznym w ludzkim ciele, który potrafi się samodzielnie regenerować.
Szacuje się, że w Polsce na przewlekłe choroby wątroby choruje ponad tysiąc osób na 100tys. mieszkanńców, co daje liczbę ponad 380tys. chorych w skali kraju2, natomiast każdego roku z ich powodu umiera ok 6-7 tys. osób3
2Hepahealth, Europejskie Towarzystwo Chorób Wątroby (EASL) 2018
3„Zdrowa wątroba” Krajowy Program Prozdrowotny Kraków, 2018
Tekst powstał we współpracy z dr hab. n. med. Jerzym Jaroszewiczem
Wirusowe zapalenia wątroby typu A, B, C, D i E
Wirusowe zapalenie wątroby powoduje zapalenie i uszkodzenie wątroby. Naukowcy odkryli kilka różnych wirusów, które wywołują zapalenie wątroby, w tym wirusy zapalenia wątroby typu A, B, C, D i E.
Wirusy zapalenia wątroby typu A i E rozprzestrzeniają się zazwyczaj przez kontakt z żywnością lub wodą zanieczyszczoną kałem osoby zakażonej. WZW E można się również zarazić przez spożycie niedogotowanej wieprzowiny, jeleniny lub skorupiaków.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, C i D rozprzestrzenia się poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej. Wirusowe zapalenie wątroby typu B i D może również rozprzestrzeniać się przez kontakt z innymi płynami ustrojowymi. Do takiego kontaktu może dojść na wiele sposobów, w tym poprzez wspólne używanie igieł do narkotyków lub uprawianie seksu bez zabezpieczenia.
Wirusy zapalenia wątroby typu A i E zazwyczaj wywołują tylko ostre lub krótkotrwałe zakażenia. W przypadku ostrego zakażenia organizm jest w stanie zwalczyć infekcję i wirus znika.
Wirusy zapalenia wątroby typu B, C i D mogą wywoływać zakażenia ostre i przewlekłe, czyli długotrwałe. Przewlekłe zapalenie wątroby występuje wtedy, gdy organizm nie jest w stanie samodzielnie zwalczyć wirusa zapalenia wątroby. Przewlekłe zapalenie wątroby może prowadzić do powikłań, takich jak marskość wątroby, niewydolność wątroby i nowotwór wątroby. Wczesne rozpoznanie i leczenie przewlekłego zapalenia wątroby może zapobiec tym powikłaniom lub zmniejszyć szanse na ich wystąpienie.
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Robertem Flisiakiem
Marskość wątroby
Marskość wątroby jest chorobą wątroby w późnym stadium, w którym zdrowa tkanka zostaje zastąpiona tkanką bliznowatą, a wątroba ulega trwałemu uszkodzeniu. Tkanka bliznowata uniemożliwia prawidłową pracę wątroby. W początkowym stadium choroby mogą nie występować objawy.
Do najczęstszych przyczyn marskości wątroby należą: nadużywanie alkoholu, zapalenie wątroby i niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby. Do marskości wątroby prowadzi także przedłużone uszkodzenie dróg żółciowych lub ich niedrożność czy też stosowanie niektórych leków. Leczenie zależy od przyczyny marskości wątroby i stopnia jej uszkodzenia.
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Robertem Flisiakiem
Polekowe uszkodzenie
Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI – ang. drug induced liver injury) jest spowodowane przez leki (wydawane na receptę lub bez recepty), preparaty ziołowe (HILI – ang. herbal induced liver injury) i suplementy diety lub inne ksenobiotyki, które powodują nieprawidłowości w wynikach badań wątrobowych lub zaburzenia czynności wątroby, których nie można wyjaśnić innymi przyczynami.
Warto pamiętać o tym, że leki i suplementy diety mogą wykazywać działanie hepatotoksyczne, a więc prowadzić do uszkodzenia wątroby. Takimi preparatami są niektóre powszechnie stosowane antybiotyki, leki przeciwbólowe jak chociażby paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki i suplementy na obniżenie poziomu cholesterolu i inne. Dlatego w przypadku jakichkolwiek dolegliwości zamiast samoleczenia warto skorzystać z konsultacji lekarskiej.
20%
dostępne dane sugerują, że ziołowe suplementy diety są odpowiedzialne za tyle przypadków uszkodzenia wątroby w Stanach Zjednoczonych*!
*Navarro VJ, Khan I, Björnsson E, Seeff LB, Serrano J, Hoofnagle JH. Liver injury from herbal and dietary supplements. Hepatology. 2017;65(1):363-373. doi:10.1002/hep.28813
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Robertem Flisiakiem
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD – ang. nonalcoholic fatty liver disease) lub MAFLD (ang. metabolic associated fatty liver disease) pojawia się, gdy w wątrobie gromadzi się tłuszcz i nie jest to spowodowane nadmiernym spożyciem alkoholu. O stłuszczeniu wątroby mówimy, gdy tłuszcz stanowi ponad 5% – 10% masy wątroby.
Stłuszczeniowa choroba wątroby jest czasami nazywana cichą chorobą wątroby. Dzieje się tak dlatego, że może ona przebiegać bez żadnych objawów. Dokładne przyczyny choroby nie są do końca poznane, ale bardzo często występuje ona wraz z innymi zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak wysoki poziom cholesterolu, otyłość i cukrzyca.
Tekst powstał we współpracy z dr n. med. Dorotą Zarębską-Michaluk
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat otyłości, jej przyczyn, sposobów leczenia oraz psychologicznych aspektów choroby, zapraszamy do odwiedzenia:
Alkoholowe stłuszczenie wątroby
Alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest spowodowana nadużywaniem alkoholu. Wątroba rozkłada większość spożytego alkoholu, dzięki czemu może on zostać usunięty z organizmu. Jednak w procesie rozkładu mogą powstawać szkodliwe substancje, które mogą uszkadzać komórki wątroby, wywoływać stan zapalny i osłabiać naturalne mechanizmy obronne organizmu. Im więcej alkoholu pijemy, tym bardziej uszkadzamy wątrobę. Alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest najwcześniejszym stadium choroby wątroby związanej z alkoholem. Kolejnymi etapami są alkoholowe zapalenie wątroby i marskość wątroby.
Tekst powstał we współpracy z dr n. med. Dorotą Zarębską-Michaluk
Różne rodzaje chorób wątroby wynikają z odmiennych przyczyn. Choroba wątroby może być spowodowana przez:
- Zakażenia wirusowe: Wirusowe zapalenie wątroby typu A, zapalenie wątroby typu B i zapalenie wątroby typu C, wirusowe zapalenie wątroby typu E (rzadziej D) są chorobami wywoływanymi przez infekcje wirusowe.
- Problemy z układem odpornościowym: Jeśli układ odpornościowy błędnie atakuje wątrobę, może to powodować autoimmunologiczne/autoimmunizacyjne choroby wątroby. Należą do nich pierwotne żółciowe zapalenie dróg żółciowych (dawniej pierwotna marskość żółciowa) i autoimmunologiczne zapalenie wątroby, stwardniające zapalenie dróg żółciowych oraz tzw. zespoły nakładania.
- Choroby dziedziczne: Niektóre choroby wątroby rozwijają się z powodu uwarunkowań genetycznych (dziedziczonych po rodzicach). Do dziedzicznych chorób wątroby należą choroba Wilsona i hemochromatoza.
- Nowotwory: niekontrolowany rozrost określonych klonów komórkowych prowadzi do powstawania nowotworów wątroby. Mogą być łagodne lub złośliwe (najczęściej pierwotny rak wątroby).
- Zbyt duża ilość toksyn: Alkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby jest wynikiem nadużywania alkoholu. Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD) wynika zwykle ze spożywania zbyt dużej ilości węglowodanów i tłuszczów, może mieć też podłoże genetyczne. NAFLD występuje coraz częściej, ponieważ wzrasta liczba przypadków otyłości i cukrzycy.
- Leki/suplementy/zioła: Polekowe uszkodzenie wątroby (DILI – ang. drug induced liver ijury) jest spowodowane przez leki (zarówno wydawane na receptę, jak i bez recepty), preparaty ziołowe i suplementy diety lub inne ksenobiotyki, prowadzi to do zaburzenia czynności wątroby i jej integralności, których nie można wyjaśnić innymi przyczynami.
- Nadmierną męczliwość, nieuzasadnioną innymi przyczynami
- Pojawienie się rumieni na dłoniach i stopach oraz licznych pajączków naczyniowych, rzadziej wybroczyn czy wręcz siniaków na skórze
- Zmianę koloru moczu lub stolca
- Gniecenia i pobolewania w prawym podżebrzu
- Obrzęki rąk lub nóg
Niektóre rodzaje chorób wątroby (w tym niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby) rzadko powodują objawy lub pojawiają się one na bardzo późnym etapie choroby. W przypadku innych chorób najczęstszym objawem jest żółtaczka – zażółcenie skóry i białek oczu. Żółtaczka pojawia się, gdy wątroba nie jest w stanie usunąć substancji zwanej bilirubiną.
„Nie warto czekać aż zżółkniesz ani aż zaczniesz odczuwać ból w prawym górnym nadbrzuszu, ponieważ są to oznaki, że Twoja wątroba jest już bardzo chora. O wiele lepiej jest powstrzymać chorobę wątroby, zanim stanie się zbyt poważna.”
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Simon
Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii UMed
Nadwaga i otyłość są czynnikami ryzyka wielu chorób, takich jak cukrzyca, miażdżyca, nowotwory, ale także chorób wątroby. Nadmierna masa ciała może prowadzić do MAFLD (ang. metabolic associated fatty liver disease), która pojawia się, gdy tłuszcz gromadzi się w wątrobie.
U większości ludzi można ustabilizować lub nawet odwrócić proces chorobowy wątroby poprzez zmniejszenie masy ciała i zmianę stylu życia. Leczenie otyłości jest więc również profilaktyką oraz leczeniem chorób wątroby.
*https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22437-non-alcoholic-fatty-liver-disease
Wśród osób z otyłością występuje ona nawet u 70-80% pacjentów*
*https://www.termedia.pl/lekarzspecjalista/MAFLD-epidemia-w-dobie-pandemii-,42142.html
Tekst powstał we współpracy z prof. dr hab. n. med. Małgorzatą Pawłowską
SPRAWDŹ STAN SWOJEJ WĄTROBY!
2021
Istnieje wiele rodzajów chorób wątroby. Mogą być spowodowane zakażeniami,
chorobami dziedzicznymi, otyłością, nadużywaniem alkoholu czy leków. W
początkowej fazie choroby wątroby rozwijają się zwykle bezobjawowo. Z
czasem mogą jednak prowadzić do zwłóknienia wątroby i poważniejszych powikłań.
się samodzielnie regenerować.
- wytwarzanie żółci, która pomaga usuwać odpady i rozkładać tłuszcze w jelicie cienkim podczas trawienia,
- wytwarzanie niektórych białek do osocza krwi,
- produkcja cholesterolu i specjalnych białek pomagających w transporcie tłuszczów w organizmie,
- przekształcanie nadmiaru glukozy w glikogen w celu przechowywania (glikogen może być później przekształcony z powrotem w glukozę w celu uzyskania energii) oraz równoważenie i wytwarzanie glukozy w razie potrzeby,
- regulacja poziomu aminokwasów we krwi,
- przetwarzanie hemoglobiny w celu wykorzystania zawartego w niej żelaza (wątroba magazynuje żelazo),
- przekształcanie trującego amoniaku w mocznik (mocznik jest produktem końcowym metabolizmu białek i jest wydalany z moczem),
- oczyszczanie krwi z leków i innych substancji trujących,
- regulacja krzepnięcia krwi,
- odporność na infekcje poprzez wytwarzanie czynników odpornościowych i usuwanie bakterii z krwiobiegu,
- usuwanie bilirubiny, również z czerwonych krwinek, w przypadku jej nagromadzenia skóra i oczy stają się żółte.
Wątroba jest jedynym organem wewnętrznym w ludzkim ciele, który ma olbrzymie zdolności do regeneracji, potrafi odbudować swoją masę nawet po usunięciu ponad połowy tego narządu.
Termin „choroba wątroby” odnosi się do każdego z wielu stanów chorobowych, które mogą wpływać na wątrobę i ją uszkadzać. Z czasem choroba wątroby może prowadzić do marskości (zamiana komórek wątrobowych na tkankę podobną do blizny). Gdy coraz więcej tkanki bliznowatej zastępuje zdrową tkankę wątroby, przestaje ona prawidłowo funkcjonować. Nieleczona choroba wątroby często prowadzi do niewydolności i nowotworu tego narządu.
